İstanbul Kadın Müzesi

Konu Başlıkları

Galeri

Şiir

Silivrikapı'da, Baruthane Yokuşu üzerindeki Hünkâr İmamı Sokağı'ndaydı evimiz. Evimizin yakınındaki dere kenarlarından papatya, ısırgan otu, deve dikeni, ebegümeci tohumları toplayarak aktarlara satıp, kazandığımın kırk parasını mahalle mektebinin hocasına, kırk parasını da kalfaya vererek bir süre okuma isteğimi doyurmak için çabaladım. Fakat bu şekilde ancak bir yıl mahalle mektebine devam edebildim. Aldığım eğitim bu kadardır. Yaşamım süresince geçimimi sağlamamda büyük ölçüde yardımcı olacak dikiş, nakış bilgisini de yine bu dönemde komşu kızlarından edindim. Edebiyatı, aruzla şiir yazmayı da kendi kendime öğrendim.

1896 yılında 14 yaşındayken Ahmet Rasim'in çıkardığı "Hanımlara Mahsus Malûmat" adlı kadın gazetesinde Leyla Feride^[1] imzasıyla yazılmış bir şiiri okudum, çok beğendim. Ben de öyle şiirler yazmak istedim. Ve şiir yazmaya böyle başladım.

İlk şiirlerimi Mazlume veya Mahmure takma adlarıyla yayımladım. 1901 yılında Terakki gazetesinde yazmaya başladım. "Hanımlara Mahsus Gazete"nin adeta daimi yazarı oldum. "Sabah", "Menekşe", "Kadın Yolu" ve "Kadınlar Dünyası" gibi dergilerde de yıllarca şiirlerim yayımlandı. 1923 yılı Mayıs ayında Bir Mayıs adlı şiirimi yazdım. Aydınlık dergisinde yayımlandı. Dört dosya dolusu şiirlerim var.
(Yaşar Nazihe)

Bir Mayıs

Ey işçi
Bugün hür yaşamak hakkı seninken
Patronlar o hakkı, senin almışlar elinden.

Sa'yınla edersin de "tufeyli"leri zengin
Kalbinde niçin yok ona karşı, yine bir kin?

Rahat yaşıyor, işçi onun emrine münkâd;
Lakin seni fakr etmede günden güne berbâd.

Zenginlere pay verme, yazıktır emeğinden.
Azm et de esaret bağı kopsun bileğinden,

Sen boynunu kaldır ki onun boynu bükülsün.
Bir parça da evlatlarının çehresi gülsün.

Ey işçi
Mayıs birde bu birleşme gününde
Bişüphe, bugün kalmadı bir mani önünde.

Baştanbaşa işte koca dünya hareketsiz;
Yıllarca bu birlikte devam eyleyiniz siz.

Patron da fakir işçilerin kadrini bilsin,
Ta'zim ile, hürmetle sana başlar eğilsin,

Dün sen çalışırken bu cihan böyle değildi,
Bak fabrikalar uykuya dalmış gibi şimdi.

Herkes yaya kaldı, ne tren var, ne tramvay
Sen bunları hep kendin için şan-ü şeref say.

Birgün bırakınca işi halk şaşkına döndü,
Ses kalmadı, her velvele bir mum gibi söndü.

Sayende saadetlere mazhar beşeriyet;
Sen olmasan etmezdi teali medeniyet.

Boynundan esaret bağını parçala, kes, at!
Kuvvetedir hak. Hakkını haksızlara anlat.

Yaşar Nezihe 1934 yılında çıkan Soyadı Kanunu'ndan sonra "Bükülmez" soyadını almıştır.

Bir Deste Menekşe (Şiirler), Marifet Kütüphanesi, İstanbul, 1913

Feryatlarım (Şiirler), 1924, Vatan Matbaası, İstanbul

Nevsal (Özyaşamöyküsü tefrikası), Akşam Gazetesi, Tanin Gazetesi (Tarih tesbit edilememiştir)

Amele Cemiyeti üyesi

• Annesi: Kaya Eda Hanım
• Babası: Kadri Efendi (Belediye Kantar İdaresi'nde memur)
• Oğlu: Suat, Sedat,Vedat Bükülmez
• Evlilik:Atıf Zahir (evkaf katibi/vakıflar idaresinde memur), Mehmet Fevzi Bey (mühendis), Yusuf Niyazi Bey (tahrirat katibi/yazı işleri memuru)
• Dostları:Nezihe Muhittin (İttihat Terakki Kız Sanayi Mektebi müdürü, yazar, romancı, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk siyasal partisi ve ilk kadın partisi olan, kadınlar için siyasi haklar talep etmek için 16 Haziran 1923'de kurulan Kadınlar Halk Fırkası'nın kurucu başkanı)

Anısına yazılmış senaryo

Lütfiye Aydın, Gizli Bir Kadın Ozan (Nezihe Yaşar Bükülmez'in yaşamı), TRT Radyo, Arkası Yarın Programı için senaryo

Bestelenmiş şiirleri

Yaşar Nezihe Bükülmez'in "Mecnun isen sana Leyla mı bulunmaz", "Gül ruhlarını gonca-i zibaya değişmem", "Bir perinin aşkına düştüm çok efgan eyledim", "Felaket dîdeler hem meysiz hem meyhanesiz olmaz" gibi şiirlerinin de aralarında olduğu 250 şiiri bestelenmiştir.

Yaşar Nezihe Bükülmez'in "Mecnun isen sana Leyla mı bulunmaz" adlı bestelenmiş şiirini, Kayhan Tunç'un yorumuyla dinlemek için tıklayınız.

Mecnun isen ey dil sana leyla mı bulunmaz
Bu goncaya bir bülbül-ü şeyda mı bulunmaz

Sun şerbet-i lal-i lebin ağyara vefasız
Saki mi bulunmaz bana bir sahbâ mı bulunmaz

Arzetmiyorum aleme alam-ı derunum
Yoksa bana bir mahremi sevda mı bulunmaz

Bir sen misin alemde tabip illet-i aşka
Teşhis-i dile başka etibba mı bulunmaz

Al aşkını ver gönlümü allah için olsun
Dil vermek için dilber-i rana mı bulunmaz

Mesud edecek kimse seni yoksa nezihe
Meşgul edecek bir şuh-ı hülya mı bulunmaz.

• Berfin Abdaloğlu, "Çoğul Şiirlerin Gölgesinde Tekil Bir Kadın:Yaşar Nezihe", blog.radikal.com.tr, 29.04.2013, http://blog.radikal.com.tr/Sayfa/cogul-siirlerin-golgesinde-tekil-bir-kadinyasar-nezihe-20989
• Hüseyin Aykol, Aykırı Kadınlar -Osmanlı'dan Günümüze Devrimci Kadın Portreleri, Ankara, 2012.
• Çelebi Öztürk, "Yaşar Nezihe Bükülmez'in 'Gül Ruhlarını Gonca-i Zibaya Değişmem' İsimli Şiirinin Tahlili", edebiyatufku.com, Şubat 2012, http://www.edebiyatufku.com/haber.php?haber_id=1590
• Sırrı Süreyya Önder, "Mecnun isen ey dil sana leyla mı bulunmaz", Radikal, 7.3.2011, http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalYazar&Date=&ArticleID=1042114&CategoryID=97
• Sennur Sezer, "Yaşar Nezihe'ye mektup", Evrensel Gazetesi, 11.3.2010, http://www.evrensel.net/v2/haber.php?haber_id=66274
• İlknur Tatar Kırılmış, "İlk sosyalist kadın şair, Yaşar Nezihe Bükülmez mi?", Turkish Studies, International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 4/8 Fall 2009, http://www.turkishstudies.net/sayilar/sayi21/92-kirilmistatarilknur1454%28Duzeltme%29.pdf
• Serkan Alkan İspirli, Osmanlı kadınının şiiri, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, V.2/4, 2007, http://www.turkishstudies.net/sayilar/sayi6/30alkanispirliserhan.pdf (Erişim 27.2.2012).
• İlknur Tatar, Yaşar Nezihe Bükülmez, Hayatı ve Eserleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 1997.
• Sennur Sezer, "Yaşar Nezihe Hanım", Evrensel Gazetesi, Nr.180, 3.12.1995.
• Taha Toros, Mazi Cenneti I, İstanbul 1992.
• Asım Bezirci, "Yaşar Nezihe", Varlık Dergisi, Nr. 978, Mart 1989.
• İbnülemin Mahmut Kemal İnal, Son Asır Türk Şairleri, İstanbul, 1988
• İbrahim Halil Çelik, Yaşar Nezihe Hanım- Hayatı, Sanatı, Gazelleri, Dal Yayıncılık, Şanlıurfa, 1987.
• "Yaşar Nezihe Kardeş", Aydınlık, Nr.6, 13 Kanun-ı evvel 1924.

Kaynakça

Yaşar Nezihe Bükülmez tanıtım sayfasında yararlanılan kaynaklar:

• Martin Hartmann, Dichter der neuen Türkei, Urkunden und Untersuchungen zur geistesentwicklung des heutigen Orients, (Hg. G. Kampffmeyer), Heft 3, Berlin, 1919, ss. 81-83.
• Sennur Sezer, "Yaşar Nezihe'ye mektup", Evrensel Gazetesi, 11.3.2010,
• Taha Toros, Mazi Cenneti, İstanbul 1992.
• yazarmezar.com, http://yazarmezar.com/mezar-sayfa-131.html (9.4.2012)
• Muhsin Macit, "Urfa Sıra Gecelerinde ve Musiki Meclislerinde Okunan Gazellerin İşlevi", Millî Folklor, 2010, yıl 22, Sayı 87, s.88/89/91, http://www.millifolklor.com/PdfViewer.aspx?Sayi=87&Sayfa=81 (9.4.2012)
• Muhsin Macit, "Urfa Sıra Gecelerinde ve Musiki Meclislerinde Okunan Gazellerin İşlevi", Millî Folklor, 2010, yıl 22, Sayı 87, s.88/89/91,
• http://archive.org/stream/dichterderneuent03hartuoft#page/n103/mode/2up
• http://yazarmezar.com/mezar-sayfa-131.html (Erişim 9.4.2012)
• Martin Hartmann, Dichter der neuen Türkei, Urkunden und Untersuchungen zur geistesentwicklung des heutigen Orients, (Hg. G. Kampffmeyer), Heft 3, Berlin, 1919, ss. 81-83, http://archive.org/stream/dichterderneuent03hartuoft#page/n107/mode/2up
• Meral Akkent özel arşivi

---

^[1]:Ahmet Rasim Hanımlara Mahsus Malûmat adlı kadın gazetesinde yazdığı zaman "Leyla Feride" imzasını kullanıyordu.