İstanbul Kadın Müzesi

Konu Başlıkları

Galeri

Basın

"Kendimi ödevlerle ağırlaşmış hissediyordum ve belki de bunun karşılığı olarak bana verilen haklar yeterli gelmiyordu. Feminizmin bir adalet feryadı olduğuna çok derinden inanmıştım, onu rica etmek çocukluk olacaktı. Kendim şahsen elimi uzatıp haklarımı almalıydım. İşte bir başlangıç. (...) Gücüme inandım ve Dzağig doğdu"
HAYGANUŞ MARK

1905'te Hayganuş Mark'a Dzağig (Çiçek) dergisini, bir kadın dergisi konseptine dönüştürmesi ve yönetmesi teklif edilir. Hayganuş Mark "Yalnız Kadınlarla ve Kadınlar İçin" sloganıyla Dzağig dergisinin editörlüğünü iki yıl boyunca yapar. Bu dergide, sadece kadın yazarların yazılarına yer vermek isteyen Hayganuş Mark, yeterli sayıda kadın yazar bulamayınca, sayfalarını kadın ismi kullanarak yazmayı kabul eden erkek yazarlara da açar.

"İzmir'e varışımla, İstanbul'dan sonra Ege kıyıları da, ilk aktif feminist Ermeni kadınla tanışmış oldu."
HAYGANUŞ MARK

Hayganuş Mark 1907 – 1909 yılları arasında İzmir'de, kocası Vahan Toşigyan ile birlikte Arsaluys (Şafak) ve Artzakank (Yankı) gazetelerini yayımladı ve bu gazetelerde kadın sayfaları yaptı.

"Yaz ve mutlu ol"
HAYGANUŞ MARK

1919 - 1933 yılları arasında Hay Gin'in (Ermeni Kadını) editörlüğünü yaptı. Hayganuş Mark bu dergiyi, genel olarak kadınla ilgili her konunun tartışıldığı bir kadın dergisi olarak tanımlıyordu.

"Kızımı kaybetmiş gibiydim"
HAYGANUŞ MARK

Hay Gin dergisi 14 yıl boyunca ayda iki sayı çıktı. Dergi, 1933 yılında kapatıldı. Hayganuş Mark dergisinin kapatılma nedenini açıklamadı. Sadece "Herkesin bildiği bir sebepten dolayı" ifadesini kullandı ve 1936 yılına kadar aktif yazı hayatına ara verdi. 1936 yılında ise kocası Vahan Toşigyan'ın çıkardığı Nor Lur (Yeni Haber) gazetesinde kısa bir süre için, bir kadın köşesi hazırladı.

Hayganuş Mark ve kadın politikası

Osmanlı İmparatorluğu döneminde Ermeni Cemaatinin Maarif Konseyi, Ermeni topluluğunun eğitim konusunu, Muhakeme Konseyi ise aile, evlilik, boşanma ve miras işleri gibi konularını düzenliyordu. Hayganuş Mark bu konseylerde ve Ermeni Cemaatinin tüm idare kadrolarında kadın üyelerin de yer alması gerektiğini savundu. Hay Gin dergisinde bu talebinin gerekçelerini açıkladı, Maarif ve Muhakeme Konseylerinde ikna edici konuşmalar yaptı. Maarif Konseyi'nde kadınların "yardımcı üye" olabilmesi teklifine karşı koydu ve eşit haklarda üyelik talep etti. Konsey üyeliğine adaylığını koydu.

"Cemaatin tüm idari işlerinin düzenlendiği 1876 Nizamnamesi'nde kadınlar hakkında hiçbir madde olmadığına göre, konseylere üye olmaları durumunda 'yardımcı üye' olabilecekleri konusunda bir maddenin olması da imkansızdır. Nizamnamede 'ulusun üyesi 21 yaşından büyük her birey' dendiğine ve kimse de kadınları 'ulusun üyesi' olmaktan dışlayamayacağına göre, kadınların konseylerde bulunmaları, iddia edildiği gibi kanunlara aykırı değildir".
HAYGANUŞ MARK

Eserleri

Dzulutyan Baheres (Tembellik Anlarımdan), Türkçeden İtalyanca'ya çeviri (şiir kitabı), 1921.

Esayan Ermeni Lisesi

Surp Pırgiç Ermeni Hastanesi'nin (Yedikule, İstanbul ) yetimhanesinde yarı zamanlı öğretmenlik yaptı.

Nigoğosyan Kız Okulu'nda (İstanbul) Ermenice dersleri verdi.

Azkanıver Hayuhyatz Ingerutyun'da (Milletperver Kadınlar Birliği) Edebiyat Komisyonu Başkanı olarak, kız öğrenciler için Anadolu'da okul açma çalışmaları yaptı.

• Annesi:Yebrakse Topuzyan
• Babası:(Van'lı) Markar
• Evlilik:Vahan Toşigyan (Manzume-i Efkar dergisinin yayın yönetmeni, gazeteci)
• Dostları:Zabel Asadur (yazarlık adı: Sibil, 1885-1926, şair, yazar, öğretmen, feminist aktivist), Ann Stis (Uluslararası Feminist Kadınlar Birliği genel sekreteri)

• Evrim Hikmet Öğüt, "Bir Dostluğun Fotoğraf ve Şarkı Albümü: Besteci Koharig Ğazarosyan ve Yazar Hayganuş Mark", www.5harfliler.com, 07.07.2021.
• "Hayganush Mark & Koharig Ghazarosian in Post-Genocide Istanbul by Lerna Ekmekcioglu & Melissa Bilal", The Promise Institute for Human Rights, 21.04.2021.
• Lerna Ekmekçioğlu, Bir Milleti Diriltmek 1919-1933 - Toplumsal Cinsiyet Ekseninde Türkiye'de Ermeniliğin Yeniden İnşası, Aras Yayıncılık İstanbul 1. Baskı, 2021.
• Lerna Ekmekçioğlu; Melissa Bilal, Recovering Armenia: The Limits of Belonging in Post-Genocide Turkey, Stanford University Press, 2016.
• Lerna Ekmekçioğlu; Melissa Bilal (Derl.), Bir Adalet Feryadı – Osmanlı'dan Türkiye'ye Beş Ermeni Feminist Yazar 1862-1933, İstanbul, 2006.
• Ermeni Feminist Yazarlar Söyleşisi, 9.3.2011 http://www.hrantdink.org (8.12.2011).
• Ermeni Feminist: Hayganuş Mark (1885 -1966), www.bianet.org (8.12.2011).
• Melissa Bilal, Lerna Ekmekçioğlu, Belinda Mumcu, "Feminizm: Bir Adalet Feryadı" Hayganuş Mark'ın (1885-1966) Hayatı, Düşünceleri ve Etkinlikleri Üzerine Bir Çalışma, Toplumsal Tarih Dergisi Üniversite Öğrencileri Tarih Yarışması, Ekim 2000.
• Boğosyan, H. Yeprem, Hay Hımpakruhiner (Ermeni Kadın Yayıncılar), Viyana, 1953.
• Hayganus Mark: Giyankin u Kordzi (Hayganuş Mark Hayatı ve Eserleri), İstanbul, 1954.
• Hayganuş Mark, Gyankn U Kordzı (Hayganuş Mark'ın Hayatı ve Eserleri), İstanbul, Hayganuş Mark'ın Edebi ve Toplumsal Etkinliklerinin 50. Yılını Kutlama Tertip Komitesi, 1954.
• İstepan Şahbaz, "Hayganuş Markin Hişadagin" (Hayganuş Mark'ın Anısına), Yeridasart Hayuhi, yıl 14, no. 2, Şubat 1967.
• Siran Seza, "Hayganuş Marki Hopelinagan Hantesı" (Hayganuş Mark'ın Jübilesi), Yeridasart Hayuhi, yıl 8, no. 5, Mayıs 1955.

Hayganuş Mark tanıtım sayfasındaki alıntılar için kaynak

• Melissa Bilal, Lerna Ekmekçioğlu, Belinda Mumcu, "Feminizm: Bir Adalet Feryadı" Hayganuş Mark'ın (1885-1966) Hayatı, Düşünceleri ve Etkinlikleri Üzerine Bir Çalışma, Toplumsal Tarih Dergisi Üniversite Öğrencileri Tarih Yarışması, Ekim 2000.
• Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi.
• Bkz. Hakkında Yazılanlar maddesi.

Hayganuş Mark tanıtım sayfasındaki görseller için kaynak

• Aras Yayınevi, İstanbul.
• Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi.