İstanbul Kadın Müzesi

Konu Başlıkları

Galeri

Dans

"Ben La Scala'da dans eden ilk Kürt dansçıyım. Bana, Siz Doğulu bir kadın mısınız? diye soruluyor. Mısır başta olmak üzere, çocukluğumu geçirdiğim ve çocukken gördüğüm hiç bir ülke ve bu ülkelerdeki hiç bir şey bana uzak değil. Ama eğer sorunuz 'Siz cariye ruhlu bir kadın mısınız?' anlamını içeriyorsa, sadece dansım Doğulu, ama ben Doğulu değilim."
(Leyla Bedirhan)

Leyla Bedirhan, ya da Avrupa'da kullanmayı tercih ettiği adıyla Leïla Bederkhan, ilk modern dans sanatçısı Kürt kadındır.

Leïla Bederkhan, Asur ve Mısır dans stillerinden esinlenerek oluşturduğu modern dans programı ile, Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri'nde gösteriler yaptı. Koreografisindeki tarihsel kökeni vurgulamak amacı ile performansını gerçek bir mekân ile biraraya getirdi ve Mısır'da Giza'daki büyük Sfenks'i arkaplan olarak kullandığı bir dans gösterisi gerçekleştirdi.

La Scala'da (Milano) 23 Ocak 1932 tarihinde prömiyeri yapılan ve koreografisi Léonide Massine'ye ait, Ottorino Respighi'nin Belkis, Regina di Saba (Saba Melikesi Belkıs) balesinde, Belkıs rolünde dans etti. Rol arkadaşı balet David Lichine, Salomon rolündeydi. Saba Melikesi Belkıs balesi 1930'ların sanat dünyasında sahnelenmiş en iddialı eserlerden biri olmuştur. Sitar gibi, klasik Batı müziği orkestrasında o zamana kadar kullanılmamış entrümanlara yer verilmiş, trompetler orkestradan çıkarılarak sahnenin arkasında çalınmış ve dekor tekniğinde rüzgar makinaları gibi o zaman için yeni sayılan yöntemler uygulanmıştı.

Milano Kent Arşivi'nde La Scala'daki prömiyerle ilgili bulunan belgelerde, basında yayımlanan ilk kritiklerde ve daha sonra da sanat tarihçilerinin analizlerinde Saba Melikesi Belkıs balesi için, La Scala Tiyatrosu tarihindeki en önemli oyun olduğu görüşü dile getirilmektedir.
Fondo Respighi, Serie "Fotografie", n.95, Archivio di stato di Milano,
http://www.archiviodistatomilano.it/spartiti-musicali-e-fotografie-del-fondo-respighi/fondo-respighi-serie-fotografie-n-95/ (Erişim 12.4.2012).

Leïla Bederkhan'ın sahnelediği eserler
(Seçki)

Dürzi Dansı (Danse Druse)
Pers Damgası (Estamp Persane)
Hiyeroglifler (Hiéroglyphe)
Dîlan (Kürt Dansı)
Kürt savaşçısı (Guerrier Kurde)
Tef (El Tar /Tambourin)
Fellahine

Leïla Bederkhan Viyana'da bale eğitimi aldı.

• 1939 Erzincan Depremi mağdurları için gala, 16 Mart 1940.
  (Journal des Debats, 14 Mart 1940.)
• Fransa'nın cephedeki Müslüman askerlerine yardım galası, Odeon Tiyatrosu, 30 Nisan 1940.
  (Correspondance d'Orient Revue économique, politique et littéraire, no: 508, Mayıs 1940.)

• Annesi:Henriette Hornik Bedirhan (dişçi, Avusturyalı)
• Babası:Abdürrezak Bedirhan
• Evlilik:Henri Touache
• Dostları:Madame d'Ora (gerçek adı Dora Philippine Kallmus, 1907-1963, Viyanalı fotoğrafçı), Jean Target (ressam), David Lichine (gerçek adı David Liechtenstein, Balet), Léonide Massine (koreograf, balet), Alberto Spadolini (balet, Josephine Baker ve Leïla Bederkhan'ın dans partneri), Ruth Bergner (modern dans sanatçısı)

Mezapotamya Dans, 2015 repertuarı için Leyla Bedirhan'ın hayatını sahneledi.
Gösteride Leyla Bedirhan rolünü Yeşim Coşkun canlandırdı.
İlk sahnelenme: Kasım 2015, Moda Sahnesi, İstanbul Müzik: Nurhak Kılagöz
Dansçılar: Ayhan Karaağaç, İsmet Köroğlu, Yeşim Coşkun, Serhat Kural
Koreografi: Serhat Kural
Afiş Tasarım: Metin Çelik
Işık Tasarım: Ferhat Güneş
Leyla Karakterinin Kostümü: Rojin Aslı Polat
Koreograf: Serhat Kural
Gösteri Süresi: 40 dakika

Mezopotamya Dans Grubu'nun Leyla dans gösterisinin tümümü izlemek için tıklayınız.

Leyla dans gösterisinden kısa bir pasajı izlemek için tıklayınız.

Leyla dans gösterisinin biitiş bölümünü izlemek için tıklayınız.

Elif Akgül'ün "Leyla" gösterisi hakkında Mezapotamya Dans grubuyla yaptığı 21 Kasım 2015 tarihli röportaj için tıklayınız.

• Elif Akgül, "Leyla Bedirhan Sahnede!", bianet.org/biamag, 21. 11. 2015, http://bianet.org/biamag/kultur/169442-leyla-bedirhan-sahnede
• Rohat Alakom, "Leyla Bedirhan Stockholm'de", bianet.org/biamag, 11. 7. 2015, http://bianet.org/biamag/diger/165941-leyla-bedirhan-stockholm-de
• Leyla Safiye, Searching for Leïla the Kurdish Princess of Dance, İstanbul, 2012.
• Metin Kaygalak, "Bir Leyla'da üç yaşam", Radikal, 10.12. 2004, http://www.radikal.com.tr/ek_haber.php?ek=ktp&haberno=3316
• Leyla Safiye, Leyla - Bir Kürt prensesinin öyküsü, İstanbul, 2004.
• Malmîsanij (Mehmet Tayfun),Cızira Botanlı Bedirhaniler ve Bedirhani Ailesi Derneği'nin Tutanakları, Stockholm, 1994; İstanbul, 2000.
• "Belkis, Königin von Saba", musirony.de, http://musirony.de.tl/Belkis.html
• "Belkis. Queen of Sheba", musicweb-international.com, http://www.musicweb-international.com/respighi/ballet.html
• "Spies with licence to dance", albertospadolini.it, http://www.albertospadolini.it/SPIES%20WITH%20LICENCE%20TO%20DANCE.pdf
• Fondo Respighi, Serie "Fotografie", n.95, Archivio di stato di Milano, http://www.archiviodistatomilano.it/spartiti-musicali-e-fotografie-del-fondo-respighi/fondo-respighi-serie-fotografie-n-95/
• Leïla Bederkhan'ın, Aralık 1945'te Bern'de çeşitli ülkelerde dansçılarla yaptığı bir gösterinin notları: dansesuisse.ch http://www.dansesuisse.ch/fileadmin/Dokumente_allgemein/1945_Dezember_8.pdf
• "Leïla Bederkhan", Correspondance d'Orient Revue économique, politique et littéraire, no: 508, 5/1940.
• "Leïla Bederkhan", Journal des Debats, 14. 3. 1940.
• N. Kanawaty, "Leïla Bederkhan", Paris Presse, 21.02.1930.

Leïla Bederkhan tanıtım sayfasında yararlanılan kaynaklar

• Leïla Bederkhan araştırmacısı Leyla Safiye ile yazışma
• Fondo Respighi, Serie "Fotografie", n.95, Archivio di stato di Milano, http://www.archiviodistatomilano.it/spartiti-musicali-e-fotografie-del-fondo-respighi/fondo-respighi-serie-fotografie-n-95/(12.4.2012).

Leïla Bederkhan tanıtım sayfasındaki görseller için kaynak

• Fondo Respighi, Serie "Fotografie", n.95, Archivio di stato di Milano, http://www.archiviodistatomilano.it/spartiti-musicali-e-fotografie-del-fondo-respighi/fondo-respighi-serie-fotografie-n-95/
• http://catalogue.drouot.com/ref-drouot/lot-ventes-aux-encheres-drouot.jsp?id=1574793
• http://www.luminous-lint.com/app/image/302505157402630172139/
• http://www.loc.gov/pictures/search/?q=beder-khan&co=agc

İstanbul Kadın Müzesi, Leyla Bedirhan'ın tanıtım sayfasındaki desteği için Leyla Safiye'ye çok teşekkür eder.