İstanbul Kadın Müzesi

Konu Başlıkları

Galeri

Şiir

Adile Sultan, Osmanlı Hanedanı'nın Divân tertip etmiş tek kadın şairidir. Divânındaki beyit sayısı 2000'i aşmaktadır. Divânını yayımlayamadan ölmüştür. Yazdığı şiirler aynı zamanda döneminin yaşamına ve tarihi olaylarına belge niteliğindedir.
Adile Sultan Divânı, 1996 yılında Hikmet Özdemir derlemesiyle Adile Sultan Divanı adıyla , Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları arasında yayımlanmıştır.

Dervişim, kendi başıma yine sultân gezerim
Lem-i aşkda seyyâh olup her ân gezerim

Pâdişâh saltanât-ı dehr için kayd çeker
Kayd-ı nâmûsu geçip, ben dahî uryân gezerim

Ne safâdan geçerim vaz, ne cefâdan hâzerim
Emr-i teslîm-i rızâ mülkünü seyrân gezerim

Kimsenin hayrı ile şerrine yokdur nazarım
Serseriyim geleli âleme hayrân gezerim

Ne dilimde olur evrâd ne elimde tesbîh
Ne velîyim, ne deliyim yine vîran gezerim

Gâh olur kendimi idrâk ile efgân ederim
Gâh isyânım anıp derd ile nâlân gezerim

Gâh Mecnûn gibi dağlar aşarım dile ben
Aşka sûzân olup, gamla perîşân gezerim.
(Adile Sultan)

Adile Sultan'ın Düz Yazıları

Döneminin saray erkanı ve devlet yönetimi konusunda ve babası Sultan II. Mahmut (hükümdarlık süresi 1808-1839), annesi Zenigar Sultan, kardeşi Sultan Abdülmecid (hükümdarlık süresi 1839-1861) hakkında yazıları vardır.

Adile Sultan'ın Besteleri

Bestesi: "Gizlice şaha buyur, hâne-yi tenhâya buyur." (Hicaz Hümayun Makamı)

Bestelenmiş şiiri: "Merhaba ey fahr-i âlem merhaba." Beste: Hacı Faik Bey

Adile Sultan'ın Derleme ve Yayınları

Adile Sultan, 10. kuşaktan dedesi Kanuni Sultan Süleyman'ın (hükümdarlık süresi 1520-1566) Divân'ını derlemiş ve yayımlamıştır.

Adile Sultan Vakfı

Adile Sultan kendi vakfını kurarak, özellikle eğitim ve sosyal yardım konularında etkin olmuştur. Adile Sultan'ın vakıfları ile ilgili bilgiler, İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi'nde Türkçe Yazmalar Bölümü'nde 4993 numara ile kayıtlıdır. Vakfın gelirleri, Seyid Nizamettin Dergâhı'na gelen yoksulların, Gül Camii Sübyan Mektebi öğrenci ve öğretmenlerinin gereksinimleri için bırakılmıştır.

Adile Sultan'ın Koşuyolu'ndaki köşkü ve korusu, sağlık kurumu vazifesini görmek şartıyla öğretmenlerin kullanımına ayrılmıştır.

Fındıklı'daki Adile Sultan Sarayı, önce 1920 yılında Meclis-i Mebusan (Millet Meclisi), ve 1953-1970 yılları arasında Atatürk Kız Lisesi binası olarak kullanılmıştır. Daha sonra Güzel Sanatlar Akademisi'ne verilen bina şu anda Mimar Sinan Üniversitesi'ne tahsis edilmiş bulunmaktadır.

Kamu Yararına İnşaatları

Adile Sultan varolan okulları tamir ettirmiş, yeni okullar yaptırmış ve kentin su ihtiyacını karşılayacak çözümler getirmiştir. İstanbul'daki örnekler: Arap Camii Şadırvanı, Bedevi Dergahı Sarnıcı, Laleli Adile Sultan Çeşmesi, Adile Sultan Sübyan Mektebi (Gül Camii Mektebi), Galata Arap Camii Mektebi, Anadoluhisarı Mektebi. Dudullu'da da çeşme ve namazgâh yaptırmıştır.

Kızı Hayriye Sultan'ı tüberküloz nedeniyle kaybeden Adile Sultan, kızının anısına Validebağ Sanatoryumu`nu yaptırmıştır.

Adile Sultan Sarayı

Adile Sultan, Hassa mimarı Sarkis Balyan'ın (ya da aynı aileden Kirkor Balyan'ın) 1861 yılında yaptığı yazlık sarayını, 1868 yılında kız okulu olması isteği ile zamanın Milli Eğitim Bakanlığı olan Nezaret-i Celile-i Maarif-i Umumiye veya kısa adıyla Maarif Nazırlığı'na bağışlamıştır.

1916 yılında bu binada Selma Rıza Feraceli'in girişimi ile Türkiye'nin ilk yatılı kız lisesi olan Kandilli Adile Sultan İnas Mekteb-i Sultanîsi açılmıştır.

Okul binası, Kurtuluş Savaşı sırasında öksüz çocuklar için barınak ve eğitim kurumu, Cumhuriyet sonrasında ise hasta öğrenci ve öğretmenler için şifa yurtluğu yapan bir sağlık-eğitim merkezi ve daha sonra da Öğretmen Evi ve Kültür Merkezi olarak kullanıldıktan sonra, Kandilli Kız Lisesi Kültür ve Eğitim Vakfı (KANKEV) tarafından Sakıp Sabancı Kandilli Eğitim ve Kültür Merkezi adıyla bir konser mekânına dönüştürülmüştür. (Adres: Adile Sultan Sarayı, Kandilli Mahallesi, Vaniköy Caddesi No12, Vaniköy-Üsküdar)

• Annesi: Zenigar Sultan
• Babası: Sultan II. Mahmut (hükümdarlık süresi 1808-1839)
• Kardeşleri: Sultan I. Abdülmecid (hükümdarlık süresi 1839-1861) ve Abdülaziz (hükümdarlık süresi 1861-1876)
• Evlilik: Mehmet Ali Paşa (Kaptan-ı Derya, Sadrazam)

Müzik Albümü

Adile Sultan'a ithaf edilmiş bestelerin de bulunduğu müzik albümü: Dr. Emre Aracı, Boğaziçi Mehtaplarında Sultan Portreleri, Kalan Müzik, İstanbul 2007.

Adile Sultan Sarayı

Adile Sultan Sarayı - Sakıp Sabancı Eğitim Ve Kültür Merkezi, Kandilli Mahallesi. Vaniköy Caddesi No:12, Vaniköy-Üsküdar 34684 İstanbul

Adile Sultan Sarayı'nın (Sabancı Kandilli Eğitim ve Kültür Merkezi) web sayfası

Adile Sultan Facebook sayfası

Serkan Alkan İspirli, Osmanlı kadınının şiiri, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, V.2/4, 2007, http://www.turkishstudies.net/sayilar/sayi6/30alkanispirliserhan.pdf (Erişim 27.2.2012).

Olcay Kolçak, Adile Sultan, Kastaş Yayınları, İstanbul, 2005.

Nilüfer Yılmaz, Adile Sultan Divanı'nda dini-tasavvufî unsurlar, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, 2002.

Ferda Mazak, Ölümünün 100. yılında Sultan II. Mahmut'un kızı Adile Sultan: hayatı vakıfları ve hayratı, Çamlıca Kültür ve Yardım Vakfı Yayını, No.1, İstanbul, 2000.

Hikmet Özdemir (der.) Adile Sultan Divanı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara, 1996.

Adile Sultan tanıtım sayfasında yararlanılan kaynaklar:

• Serkan Alkan İspirli, Osmanlı kadınının şiiri, Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, V.2/4, 2007, http://www.turkishstudies.net/sayilar/sayi6/30alkanispirliserhan.pdf (Erişim 27.2.2012).
• Ferda Mazak, Ölümünün 100. yılında Sultan II. Mahmut'un kızı Adile Sultan: hayatı vakıfları ve hayratı, Çamlıca Kültür ve Yardım Vakfı Yayını, No.1, İstanbul, 2000.

Adile Sultan tanıtım sayfasındaki görseller için yararlanılan kaynaklar:

• http://hasenka.blogcu.com/adile-sultan-in-resmi/